Hjarðarholt er bær, kirkjustaður og áður prestssetur í Laxárdal í Dalasýslu, gamalt höfuðból sem kemur töluvert við sögu í Íslendingasögum og Sturlungu.

Samkvæmt Laxdælu reisti Ólafur pái Höskuldsson sér bæ á svæði sem þótti reimt því það hafði áður verið í eigu illvirkjans Víga-Hrapps og var sagt að hann gengi aftur, svo að landið lagðist í auðn eftir lát hans. Ólafur lét það ekki á sig fá, byggði bæ sinn og kallaði hann Hjarðarholt. Þar ólust þeir Kjartan Ólafsson og Bolli Þorleiksson upp.

Á elleftu öld bjó Halldór sonur Snorra goða Þorgrímssonar í Hjarðarholti en árið 1117 bjó þar Guðmundur Brandsson prestur, náfrændi Þorgils Oddasonar. Árið 1197 settist svoSighvatur Sturluson að í Hjarðarholti.

Hjarðarholt var síðan prestssetur allt fram á 20. öld en þá var prestbústaðurinn fluttur tilBúðardals. Á meðal presta í Hjarðarholti má nefna Gleraugna-Pétur Einarsson, bróðurMarteins biskups, sem kemur töluvert við sögu siðaskiptanna, og séra Gunnar Pálssonskáld, sem sat staðinn á síðari hluta 18. aldar.

Árið 1899 fann Daniel Bruun stuðlabergslegstein sem notaður var sem þröskuldur í dyrum Hjarðarholtskirkju og kom honum á Þjóðminjasafnið. Hann er talinn elstur íslenskra rúnalegsteina sem varðveist hafa, frá fyrri hluta 14. áldar. Á honum stendur: her : ligr : hallr : arason. Hallur þessi er ekki þekktur úr öðrum heimildum.

Núverandi kirkja í Hjarðarholti var vígð árið 1904 og er teiknuð af Rögnvaldi Ólafssyni arkitekt

Heimild: Sjá hér
Mynd: Sverrir