Hjálparfoss er foss neðarlega í Fossá í Þjórsárdal. Fossinn er tvöfaldur og eru stuðlabergsmyndanir í kringum hann. Nafnið kom til þegar ferðir yfir Sprengisand voru tíðari og ferðalangar fundu gras handa hrossum sínum og hægt var að brynna þeim á annað en jökulvatn.
Heimild: Sjá hér
Fossá (með Háafossi) fellur fram Þjórsárdal. Hún sameinast Rauðá (rennur um Gjána) skammt frá Skeljafelli og Reykholti ofan við miðjan dalinn og liðast milli gervigíganna á dalbotninum. Slíkir hólar mynast við gufustreymi og -sprengingar þegar hraun rennur í stöðuvatn eða mýrlendi.
Þjóðvegurinn um dalinn liggur yfir brú á Fossá. Skammt neðan við hana (sjá leiðarmerkingar) liggur malarvegur að einum þekktasta áningarstaðnum í Þjórsárdal: Hjálparfossi. Þar fellur Fossá í tveimur áþekkum kvíslum fram af hraunbrún ofan í djúpan hyl í fallega gróinni hvilft með stuðlabergsklettum við fossana.
Stuðlabergið myndaðist líklega við nokkuð snögga vatnskælingu Þjórsárdalshraunsins þegar það hafði runnið um Gjána og niður um dalinn, fyrir um það bil 4000 árum, þó án þess að ná að mynda gervigíga eins og ofar í honum.
Örnefnið Hjálp er haft um gróið svæði austan við Fossá, nokkru neðan við Hjálparfoss.
Heimild: Sjá hér
Mynd: Anton Stefánsson